Obecnie stosuje się kilka rodzajów szczepionek. Klasyfikuje się je ze względu na typ drobnoustrojów w niej zawartych, metodę podania czy zakres działania immunologicznego.
Najbardziej popularne i najczęściej stosowane są szczepionki swoiste, których zadaniem jest zapobieganie konkretnym chorobom zakaźnym, np. odrze, błonicy, różyczce, czy tężcowi. Na rynku farmaceutycznym istnieją także tzw. szczepionki nieswoiste, które skierowane są przeciwko zróżnicowanym zarazkom i podnoszą ogólną odporność organizmu. Takie szczepionki mogą być stosowane zapobiegawczo lub w formie terapii leczniczej.
Szczepionki pojedyncze i skojarzone
Szczepionki mogą być pojedyncze – monowalentne i poliwalentne (uodparniają na konkretną chorobę), mogą występować w formie skojarzonej (czyli zapobiegać równocześnie kilku rodzajom chorób naraz, np. trzyskładnikowa szczepionka przeciwko śwince, różyczce i odrze).
Szczepionki z podziałem na rodzaj antygenu
Ze względu na rodzaj antygenu wyróżniamy szczepionki żywe, czyli zawierające żywe drobnoustroje, ale nieposiadające właściwości zakaźnych (np. szczepionka przeciwko odrze, żółtej febrze) oraz zabite – czyli mające w swym składzie nieżywe drobnoustroje (np. szczepionka przeciw krztuścowi, tężcowi).
W medycynie stosuję się także szczepionki zawierające toksoidy, czyli substancje pozbawione toksyczności (np. szczepionka przeciw błonicy) oraz tzw. szczepionki rekombinowane, nowej generacji, otrzymywane za pomocą inżynierii genetycznej (np. szczepionka przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV). Na rynku istnieją także szczepionki podjednostkowe, zawierające izolowane antygeny np. wielocukier otoczki Neisseria meningitidis.
- Futoma-Kołoch Bożena, Gabriela Bugla-Płoskońska. „RODZAJE SZCZEPIONEK PRZECIWBAKTERYJNYCH TYPES OF ANTIBACTERIAL VACCINES.”
- Wiesław Magdzik (red.). Szczepionki i immunoglobuliny. Informator. Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa 1999.
- Lech Jabłoński (red.). Epidemiologia. Podręcznik dla lekarzy i studentów. Wydawnictwo Folium, Lublin 1999.
- Stanley A. Plotkin, Walter A. Orenstein, Paul A. Offit (red.). 5th Edition, Saunders, Philadelphia 2008.