30 kwietnia zakończy się Europejski Tydzień Szczepień, którego tegorocznym hasłem był apel „Domknijmy lukę w szczepieniach”. Wydarzenie, organizowane z inicjatywy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) swoją tegoroczną polską edycję skoncentrowało wokół tematu całkowitego wyeliminowania w naszym kraju zachorowań na odrę/różyczkę. W trakcie Tygodnia przedstawiono współczesne sukcesy w walce z tymi chorobami, a zwłaszcza fakt, że rozprzestrzenianie wirusa udało się przerwać w połowie państw europejskich.
Aby możliwe było całkowite wyeliminowanie odry, różyczki i różyczki wrodzonej z europejskiego regionu WHO konieczne jest dalsze prowadzenie programów szczepień.
Doświadczenia z prowadzenia ich w przeszłości pozwalają na optymizm. Za przykład może posłużyć czarna ospa, która dzięki zakrojonym na szeroką skalę programom szczepień, została całkowicie wyeliminowana z naturalnego środowiska. Obecnie są prowadzone działania mające na celu całkowitą eradykację polio. Już teraz wyniki spadku zapadalności na tę chorobę są spektakularne: w ciągu 26 lat liczba zachorowań spadła z 350 000 do 359 w 2014 r. [1] Ogólnie szacuje się, że dzięki szczepieniom na różne schorzenia, co roku zachorowania unika od 2 do 3 milionów osób na całym świecie.[2]
Wyniki wskazują, że programy szczepień ochronnych pozwalają nie tylko na skuteczną profilaktykę zdrowotną, ale mają również istotne znaczenie ekonomiczne. Na przykład realizowany przez 18 lat we Włoszech program szczepień przeciwko WZW B pozwolił zaoszczędzić 580 mln Euro i zmniejszyć zapadalność na tę chorobę o 99%. [3] Z kolei w Wielkiej Brytanii prognozuje się, że dzięki wprowadzonemu na szeroką skalę programowi szczepień przeciwko rotawirusom, możliwe będzie uzyskanie zwrotu w wysokości 58-96% nakładów na te szczepienia – i to tylko w ciągu pierwszych 4 lat realizacji programu. [4]
Oszczędności te wynikają z uniknięcia kosztów hospitalizacji i leczenia oraz utraty produktywności w wyniku choroby. Szczepienia wpływają również na poprawę ogólnej kondycji społeczeństwa, która może przełożyć się na ekonomiczny sukces kraju. Dorośli, którzy nie chorują, są bardziej efektywni w pracy. Zdrowe dzieci osiągają lepsze wyniki w nauce, co w przyszłości może się przełożyć na ich wyższy status finansowy.Z kolei wydatki, które są ponoszone przez Państwa Unii Europejskiej na programy szczepień ochronnych wynoszą zaledwie 0,5 % lub mniej budżetów przeznaczonych na opiekę zdrowotną[5].
Oszczędności wynikające z mniejszej zapadalności na choroby mogą być przeznaczone na inne związane z ochroną zdrowia obszary t.j. inwestycje w innowacje medyczne, opiekę seniorów itp. Stąd też obchody Europejskiego Tygodnia Szczepień miały na celu upowszechnienie tej wiedzy nie tylko wśród społeczności danych państw, ale także wśród osób decyzyjnych w obszarach ochrony zdrowia.
Mimo wielu sukcesów w walce z groźnymi chorobami zakaźnymi nie należy zapominać, że nadal jest wiele takich, które niosą ryzyko ciężkich powikłań, niekiedy prowadzących nawet do śmierci, wśród nich należy tutaj wspomnieć o chorobach pneumokokowych, meningokokowych, grypie, zakażenia wirusem HPV, ospa wietrzna.
Dlatego tak ważne jest prowadzenie skutecznych programów szczepień, zapewniających równy dostęp do świadczeń zdrowotnych. Dla zamknięcia „luki w szczepieniach” istotne jest sukcesywne budowanie świadomości na temat istoty szczepień zarówno pod względem korzyści zdrowotnych, jak i ekonomicznych. Misję tę od jesieni ubiegłego roku stara się realizować akcja „Zaszczep się wiedzą”.
[1] WHO (2015), Poliomyelitis Fact Sheet N. 114, dokument dostępny na stronie: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs114/en/ [2] Światowy Tydzień Szczepień – www.zaszczepsiewiedza.pl [3] Boccalini i wsp. (2013), Economic analysis of the first 20 years of universal hepatitis B vaccination program in Italy – An a posteriori evaluation and forecast of future benefits, Human Vaccines & Immunotherapeutics 9:5, 1119–1128 [4] Atkins i wsp. (2012), The cost-effectiveness of pentavalent rotavirus vaccination in England and Wales, Vaccine. Nov 6;30(48):6766–76. doi: 10.1016/j.vaccine.2012.09.025 [5] Światowy Tydzień Szczepień – www.zaszczepsiewiedza.pl